Tuntutan 40 Peratus Sabah dan Krisis Legitimasi Persekutuan Malaysia dalam Perbandingan Antarabangsa

Oleh Mohd Khairy Abdullah @ DG Henry
SOOK (Sabah, Malaysia), 23 Oktober 2025 –Tuntutan hak 40 peratus hasil bersih Sabah bukan semata-mata isu fiskal domestik, tetapi kini berkembang menjadi ujian integriti moral dan perundangan terhadap struktur Persekutuan Malaysia.

Ia mencabar kredibiliti negara dalam menegakkan prinsip demokrasi Westminster serta menimbulkan persoalan fundamental: adakah Malaysia masih berpegang kepada kontrak asal pembentukan negara, atau telah tergelincir menjadi sistem pusat yang hegemonik dan tidak menghormati perjanjian antarabangsa?

Kenyataan Ahli Parlimen Pasir Gudang yang mempersoalkan kesediaan Datuk Ewon Benedick meletakkan jawatan menunjukkan kekeliruan terhadap prinsip asas sistem Westminster. Dalam tradisi Westminster yang sebenar, kesanggupan seorang menteri berundur demi mempertahankan prinsip bukan tanda penderhakaan politik, sebaliknya simbol integriti, akauntabiliti, dan keberanian moral seorang negarawan.

Sejarah demokrasi Westminster di seluruh dunia membuktikan bahawa tindakan meletakkan jawatan atas dasar prinsip adalah tanda kemuncak integriti politik.

Robin Cook di United Kingdom meletak jawatan kerana menolak penyertaan negaranya dalam Perang Iraq, Jody Wilson-Raybould di Kanada mengundurkan diri kerana mempertahankan kebebasan kehakiman daripada campur tangan eksekutif, manakala tradisi Parlimen Australia menunjukkan beberapa pemimpin negeri sanggup mengorbankan jawatan demi mempertahankan autonomi wilayah.

Dalam semua kes ini, tindakan meletak jawatan bukan dianggap sebagai penderhakaan atau ugutan politik, tetapi sebagai simbol penghormatan terhadap prinsip moral dan integriti negara.

Sebaliknya, reaksi sebahagian ahli politik Semenanjung terhadap pendirian pemimpin Sabah mencerminkan mentaliti politik pasca-kolonial yang masih berpusatkan kuasa pusat. Mereka bukan sahaja gagal membezakan antara disiplin parti dan prinsip kenegaraan, malah cuba menstigma tindakan mempertahankan hak wilayah sebagai ancaman kepada kerajaan – satu retorik yang bercanggah dengan norma demokrasi global dan melemahkan reputasi Malaysia sebagai negara demokratik matang.

Sabah bukan negeri periferi yang menyertai Malaysia, tetapi rakan pengasas melalui Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) yang diiktiraf sebagai instrumen antarabangsa. Hak 40 peratus hasil bersih bukan tuntutan baharu, tetapi komponen teras kontrak persekutuan. Pengabaian hak ini bukan sahaja melanggar perlembagaan, malah mencabar legitimasi moral Malaysia sebagai negara yang terbentuk melalui kesepakatan antarabangsa.

Negara-negara maju menunjukkan bahawa penghormatan terhadap hak wilayah adalah syarat utama kestabilan dan integrasi nasional. Kanada memberi pengiktirafan fiskal kepada Alberta dan Quebec demi kestabilan tenaga dan identiti wilayah; Australia memberikan kuasa hasil besar kepada Western Australia selepas referendum autonomi menunjukkan penolakan terhadap campur tangan pusat; Sepanyol mengiktiraf hak fiskal Catalonia selepas tekanan ekonomi dan geopolitik; sementara Belgium memperkukuh autonomi Flanders bagi menjamin keamanan negara. Dalam semua kes ini, kerajaan pusat bertindak sebagai penjaga kontrak persekutuan, bukan penguasa mutlak yang boleh mengabaikan hak wilayah.

Sabah kini berada di tengah perebutan geopolitik antara kuasa besar dunia di Laut China Selatan. Kegagalan Malaysia menghormati hak Sabah memberi ruang kepada kuasa luar untuk menggunakan isu wilayah sebagai leverage diplomatik dan strategik terhadap Malaysia, sekali gus menjejaskan kedudukan negara dalam percaturan keselamatan serantau dan hubungan antarabangsa.

Keputusan Mahkamah Tinggi Kota Kinabalu yang mengesahkan hak 40 peratus adalah bukti legal yang tidak boleh diketepikan. Rayuan tanpa asas kukuh akan dilihat sebagai penafian terhadap prinsip kedaulatan undang-undang (rule of law) dan mencetus persepsi bahawa kerajaan pusat sanggup mengabaikan kontrak persekutuan demi kepentingan politik semasa.

Kesediaan Datuk Ewon Benedick untuk melepaskan jawatan Kabinet jika hak Sabah dinafikan mencerminkan kepimpinan reformis sejajar dengan piawaian demokrasi antarabangsa. Beliau bukan menentang kerajaan, tetapi mempertahankan kontrak nasional dan prinsip keadilan federalisme – suatu pendirian yang dihargai dalam tradisi negara maju.

Malaysia kini berada di titik penentu sejarah: sama ada memilih untuk mengukuhkan persekutuan melalui penghormatan terhadap kontrak MA63 dan memperkukuh perpaduan negara berdasarkan prinsip keadilan wilayah, atau terus mengekalkan sistem pusat yang dominan dan berisiko mencetus krisis legitimasi nasional serta tekanan geopolitik antarabangsa.

Hak Sabah bukan ancaman terhadap kestabilan Malaysia, sebaliknya peluang strategik untuk membina semula negara sebagai persekutuan moden yang dihormati, berintegriti dan relevan dalam tatanan global abad ke-21.